แต่เดิมบึงสามพัน ปกคลุมได้ด้วยแมกไม้นานาพันธุ์ ชุกชมไปด้วยสัตว์น้ำน้อยใหญ่ รวมไปถึงจระเข้ที่สามารถนับได้ถึงสามพันตัว ชาวบ้านจึงให้ชื่อว่า “บึงสามพัน”
หลวงพ่อบึงสามพัน เป็นพระพุทธรูปปางสมาธิ เนื้อสำริด มีขนาดหน้าตักกว้าง 19 นิ้ว สูง 31 นิ้ว ถูกสร้างขึ้นในราว พ.ศ. 1600 ซึ่งเป็นยุคที่ขอมรุ่งเรือง
ต่อมาในราวๆปี พ.ศ. 1800 อาณาจักรของเริ่มเจริญสัมพันธไมตรีกับเมืองต่างๆ โดยอัญเชิญพระพุทธรูปบูชาไปด้วย หนึ่งในนั้นคือหลวงพ่อบึงสามพัน แต่เรือเกิดมาล่มใน “บึงสมอทอด” (ชื่อเดิมของบึงสามพัน) หลวงพ่อจมหายไปใต้น้ำเป็นเวลาทั้งหมด 600 ปี จนเมือปี พ.ศ. 2493 มีคุณยายท่านหนึ่งชื่อ คุณยายมอญ มายกยอหาปลาเจอเข้ากับอะไรบางอย่างจึงไปตามชาวบ้านมาช่วยกันดู ปรากฏว่าพบเข้ากับพระพุทธรูปหรือหลวงพ่อบึงสามพันนั่นเอง แต่การจะนำพระพุทธรูปขึ้นมานั้นชาวบ้านหลายคนช่วยกันหามแต่ก็ยังไม่สามารถนำขึ้นมาได้ คุณยายเลยตั้งจิตอธิฐานว่าถ้าสามารถยกขึ้นมาได้อย่างง่ายดายแล้วจะนำมาเทิดทูนไว้ยิ่งชีวิต และความอัศจรรย์ก็บังเกิดขึ้นชาวบ้านสามารถนำพระพุทธรูปขึ้นมาได้อย่าง่ายดายดังที่อธิฐานไว้
หลวงพ่อบึงสามพันองค์จริงถูกนำไปประดิษฐานไว้ ณ วัดคงสมโภชน์ อ.หนองไผ่ และด้วยความศักดิ์สิทธิ์ของหลวงพ่อจึงทำให้ชาวบบ้านบึงสามพันเกิดความหวงแหนและต้องการที่จะนำหลวงพ่อกลับมาประดิษฐ์สถานไว้ที่ อ.บึงสามพัน
เพื่อป้องกันความแตกแยกของทั้งสองอำเภอที่เกิดขึ้น ได้มีการลงความเห็นให้สร้างพระพุทธรูปองค์จำลองขึ้นมาใหม่และนำไปประดิษฐานไว้ที่ กลางบึงสามสามพัน อ.บึงสามพันธ์จนถึงปัจจุบัน
